Rządowy program refundacji in vitro w Polsce 2013-2016 - najważniejsze założenia i zapisy
W Polsce procedura in vitro została po raz pierwszy objęta finansowaniem ze środków publicznych w 2013 roku. Wówczas został wdrożony Program Leczenia Niepłodności Metodą Zapłodnienia Pozaustrojowego na lata 2013-2016. Dzięki niemu urodziło się ponad 22 000 dzieci. Tak zwany rządowy program in vitro obowiązywał od 1 lipca 2013 roku do 30 czerwca 2016 roku.
Chcesz skorzystać z programu finansowania in vitro?
Skontaktuj się z naszym specjalistą
Wysokość refundacji in vitro w ramach rządowego programu
W ramach programu zakwalifikowana para mogła skorzystać z finansowania maksymalnie trzech cykli zapłodnienia in vitro. Jeden cykl in vitro został wtedy wyceniony przez resort zdrowia na maksymalnie 7 510 zł. Leczenie niepłodności w ramach programu odbywało się wyłącznie w ośrodkach, które były jego realizatorami tzn. zawarły odpowiednią umowę na realizację programu z ministrem zdrowia. W umowach została określona wysokość środków przeznaczonych na leczenie niepłodności metodą in vitro.
O udziale w programie decydowała kolejność zgłoszenia się pary do realizatora i przeprowadzenia kwalifikacji. Wyjątkiem były osoby z odroczoną płodnością z powodów onkologicznych, bowiem im przysługiwało pierwszeństwo. Rozpoczęcie kolejnego cyklu w ramach programu następowało najpóźniej 6 miesięcy od zakończenia poprzedniego - o ile nie pojawiły się przeciwwskazania natury medycznych. Warto również zwrócić uwagę, że kolejny cykl pobrania i zapłodnienia komórek jajowych nie mógł być wykonany bez wykorzystania wszystkich wcześniej uzyskanych i przechowywanych zarodków.
Jakie obowiązywały kryteria kwalifikacji do programu?
Zgodnie z wytycznymi z programu mogły skorzystać pary u których stwierdzono i potwierdzono dokumentacją medyczną, bezwzględną przyczynę niepłodności lub nieskuteczne zgodne z rekomendacjami i standardami praktyki lekarskiej leczenie niepłodności w okresie 12 miesięcy poprzedzających zgłoszenie do programu, a kobieta w dniu zgłoszenia do programu nie ukończyła 40 lat.
Wskazania do zapłodnienia in vitro
Czynnik żeński:
Czynnik jajowodowy:
- u pacjentek z trwałym uszkodzeniem jajowodów
- u pacjentek zdyskwalifikowanych z powodu braku szansy na powodzenie leczenia operacyjnego niepłodności
- u pacjentek z upośledzoną funkcją jajowodów przy zachowanej drożności lub po nieskutecznej operacji mikrochirurgicznej
czynnik jajnikowy niepłodności: brak po co najmniej sześciu cyklach farmakologicznej indukcji jajeczkowania
Endometrioza
- I, II stopień
- III, IV stopień
Niepłodność niewyjaśnionego pochodzenia (idiopatyczna)
- U kobiet do ukończenia 35 roku życia, jeżeli trwa dłużej niż 24 miesiące
- U kobiet powyżej 35 roku życia, jeżeli trwa dłużej niż 12 miesięcy
Czynnik męski:
W przypadku stwierdzenia gęstości plemników poniżej 3 mln/ml nasienia, w przypadku niepłodności trwającej dłużej niż 12 miesięcy,
W przypadku stwierdzenia gęstości plemników 3-15 mln/ml nasienia, w przypadku niepłodności trwającej dłużej niż 24 miesiące.
Co wykluczało z udziału w rządowym programie in vitro?
Jeśli którykolwiek z poniższych punktów dotyczy pacjentów, nie zostaną oni zakwalifikowani do programu. Zatem są to następujące kryteria:
- Brak możliwości wystymulowania lub pobrania komórek rozrodczych od jednego z partnerów,
- Potencjalne ryzyko braku prawidłowej odpowiedzi na stymulacje jajeczkowania: (hormon folikulotropowy powyżej 15 mU/ml w 2-3 dniu cyklu lub hormonu antymullerowski AMH poniżej 0,5 ng/ml);
- Nieodpowiednia odpowiedź na prawidłowo przeprowadzoną stymulację jajeczkowania, w konsekwencji nie udało się pozyskać komórek jajowych w 2 cyklach stymulacji;
- Nawracające utraty ciąż w tym samym związku,
- Wady macicy bezwzględnie uniemożliwiające donoszenie ciąży,
- Brak macicy.
Efekty rządowego programu refundacji in vitro
Na początku prognozowano, że w ramach rządowego Programu Leczenia Niepłodności Metodą Zapłodnienia Pozaustrojowego leczyć się będzie 15 tys. par. Jak wynika z danych zebranych do 31 grudnia 2019 roku odnotowano 22 188 urodzeń żywych u 19 617 par. Oznacza to, że na jedną parę przypadało średnio 1,13 dziecka. Natomiast łączny koszt realizacji programu wyniósł 244 053 500 zł (98,7 proc. planowej kwoty – 247 199 500 zł).
Założenia programu finansującego in vitro z budżetu
Głównym celem programu było zapewnienie równego dostępu i możliwości korzystania z procedury zapłodnienia pozaustrojowego parom, u których stwierdzono niepłodność kobiety lub mężczyzny i wyczerpały się inne możliwości jej leczenia albo nie istnieją inne metody jej leczenia. Przed wdrożeniem programu pary mające problemy z płodnością, które uniemożliwiały uzyskanie ciąży, mogły liczyć na dofinansowanie tylko do niektórych elementów terapii niepłodności. Obowiązujące wówczas akty prawne nie dawały narzędzi, aby leczenie w całości odbywało się ze środków publicznych. Biorąc pod uwagę koszt procedur in vitro, nie każdy więc mógł skorzystać z tej metody terapii w ramach komercyjnych usług medycznych. Powodowało to, że realny dostęp do in vitro był osiągalny tylko dla niewielu par. W związku z tym stworzono i przyjęto program mający poprawić pogarszające się wskaźniki demograficzne oraz eliminować nierówności w dostępie do leczenia niepłodności technikami zapłodnienia pozaustrojowego. Poza tym dawał szansę na urodzenie potomstwa pacjentom, u których inne możliwość terapeutyczne się wyczerpały lub nie istnieją.
Oprócz kluczowego zamierzenia - omówionego powyżej, program miał również cele pośrednie, tj.:
- obniżenie odsetka liczby par bezdzietnych,
- zapewnienie najwyższego standardu leczenia niepłodności pacjentom,
- zwiększenie skuteczności leczenia niepłodności,
- osiągnięcie poprawy trendów demograficznych.
Zakres pomocy niepłodnym parom
Już wtedy bardzo dużo mówiło się w przestrzeni publicznej o niżu demograficznym, problemie zastępowalności pokoleń oraz o przyczynach, dlaczego w Polsce rodzi się coraz mniej dzieci. Oprócz kwestii socjalnych, dochodzą problemy ze zdrowiem, ponieważ wiele par nie może uzyskać ciąży z powodu niepłodności. W ramach istniejących wówczas ram prawnych niektóre etapy leczenia mogły być zrealizować ze środków publicznych, jak:
- poradnictwo położnicze i ginekologiczne,
- procedury diagnostyczne (ambulatoryjna opieka specjalistyczna,
- zachowawcze leczenie farmakologiczne,
- leczenie chirurgiczne,
- proste techniki rozrodu wspomaganego rozrodu (inseminacja).
Natomiast poza programem dofinansowania pozostały zaawansowane techniki rozrodu wspomaganego medycznie (ART – Assisted Reprocductive Techniques), a w tym:
- zapłodnienie in vitro (IVF-ET),
- mikroiniekcja plemnika do komórki jajowej (ICSI),
- mikroiniekcja z użyciem plemników uzyskanych podczas biopsji najądrza (ICSI-PESA) lub jądra (ICSI-TESA).
Dlaczego in vitro powinno być refundowane?
Wskazywano, że w Polsce od wielu lat z powodzeniem stosuje się leczenie metodą pozaustrojowego zapłodnienia. Pomimo tego właśnie z powodów finansowych dostęp do in vitro jest ograniczony. Za tym, aby było ono w pełni refundowane, przemawia kilka kluczowych kwestii. Po pierwsze, dla wielu niepłodnych par, po tym jak dotychczas stosowane leczenie okazuje się niewystarczające, techniki wspomaganego rozrodu są jedyną i ostatnią szansą, aby spełnić marzenia o rodzicielstwie. Ponadto zapłodnienie pozaustrojowe to medyczna procedura, którą cechuje:
- skuteczność,
- bezpieczeństwo,
- wysoka efektywność kosztowa.
Przez to, że niepłodność jest poważnym problemem, który eskaluje, stosowanie skutecznego leczenia i pomoc parom w uzyskaniu ciąży to absolutny priorytet. Dlatego wdrażanie ustaw, programów regulujących zakres finansowania procedur, w tym in vitro, a więc zapewnienie wsparcia parom, powinno stanowi bardzo ważny krok w kierunku poprawienia obecnej sytuacji demograficznej w Polsce.
Pełen zakres Programu Leczenia Niepłodności Metodą Zapłodnienia Pozaustrojowego na lata 2013-2016 znajduję się poniżej:
Leczenie niepłodności i refundacja in vitro w Polsce - prawo
Prawo za pomocą ustawy reguluje kwestię leczenia niepłodności w Polsce. Niedawno przyjęto także ustawę o refundacji in vitro z budżetu państwa. Jednocześnie na przestrzeni lat realizowano ogólnopolskie programy polityki zdrowotnej w zakresie in vitro, diagnostyki i leczenia niepłodności.