Data publikacji: 21 lipca 2025 | Data aktualizacji: 21 lipca 2025 | 4,5 minuty czytania
Data publikacji: 21 lipca 2025 Data aktualizacji: 21 lipca 2025 4,5 minuty czytania
Co to jest cykl bezowulacyjny?
W skrócie Cykl bezowulacyjny to jedno z tych zaburzeń, które często pozostaje niezauważone – aż do momentu, gdy kobieta zaczyna starać się o dziecko i orientuje się, że coś jest nie tak. Choć krwawienie miesięczne nadal występuje, brak owulacji skutecznie uniemożliwia zapłodnienie. To właśnie dlatego anowulacja, czyli brak uwolnienia komórki jajowej, jest jedną z najczęstszych przyczyn kobiecej niepłodności.
Cykl miesiączkowy, nazywany także cyklem owulacyjnym lub menstruacyjnym, to powtarzający się proces fizjologiczny, który zachodzi w organizmie kobiety pod wpływem hormonów – głównie estrogenu, progesteronu, FSH i LH. Hormony te regulują pracę układu rozrodczego, przygotowując organizm do ewentualnego zapłodnienia. W prawidłowym cyklu dochodzi do owulacji – momentu, w którym jajnik uwalnia dojrzałą komórkę jajową. Jeśli nie zostanie ona zapłodniona, następuje złuszczenie się wyściełającej macicę błony śluzowej (endometrium), co prowadzi do krwawienia miesiączkowego – czyli miesiączki. W cyklu bezowulacyjnym ten proces nie zachodzi. Brak owulacji oznacza, że nie dochodzi do produkcji progesteronu, który w drugiej fazie cyklu stabilizuje błonę śluzową macicy. Zamiast tego endometrium znajduje się pod wpływem estrogenów, co prowadzi do jego nieregularnego rozrostu, a następnie złuszczania. Skutkiem tego są nieregularne, przedłużone lub bardzo obfite krwawienia.
Cykle bezowulacyjne nie zawsze są oznaką choroby. Cykle bezowulacyjne mogą mieć charakter fizjologiczny – zwłaszcza u młodych dziewcząt, których oś hormonalna jeszcze się stabilizuje, krótko po pierwszej miesiączce oraz u kobiet w okresie okołomenopauzalnym. W tych okresach życia owulacja może występować nieregularnie lub zanikać całkowicie. Anowulacja może również występować podczas karmienia piersią, kiedy wysoka prolaktyna hamuje funkcję jajników. Jednak częste lub przewlekłe cykle bezowulacyjne mogą świadczyć o zaburzeniach endokrynologicznych.
zaburzenia pracy tarczycy (niedoczynność lub nadczynność),
bardzo niska masa ciała, zaburzenia odżywiania (np. anoreksja),
nadmierna aktywność fizyczna,
przewlekły stres,
pierwotna dysfunkcja przysadki mózgowej,
przedwczesne wygasanie czynności jajników (POI).
Dodatkowo, niektóre leki – szczególnie przeciwpsychotyczne i przeciwpadaczkowe – mogą wpływać na wydzielanie hormonów i zaburzać owulację, często poprzez zwiększenie poziomu prolaktyny.
Cykl bezowulacyjny a okres
Wbrew pozorom, krwawienie może wystąpić także wtedy, gdy w danym cyklu nie doszło do owulacji. Choć może przypominać miesiączkę, w rzeczywistości jest to tzw. krwawienie bezowulacyjne, określane w klasyfikacji medycznej jako abnormal uterine bleeding – ovulatory dysfunction (AUB-O).
- W prawidłowym cyklu owulacyjnym, po uwolnieniu komórki jajowej, organizm zaczyna wytwarzać progesteron, czyli hormon, który przygotowuje błonę śluzową macicy (endometrium) na ewentualne zagnieżdżenie zarodka i utrzymuje jej stabilność. Jeśli jednak owulacja nie występuje, nie tworzy się ciałko żółte, a tym samym nie dochodzi do produkcji progesteronu. W takiej sytuacji endometrium znajduje się pod ciągłym wpływem estrogenów, bez „hamującej” roli progesteronu. To prowadzi do jego niekontrolowanego i nierównomiernego narastania, co z czasem może skutkować jego niestabilnością i nieregularnym złuszczaniem się. Dla wielu kobiet to zjawisko może być mylące – pojawia się krwawienie, ale nie towarzyszy mu owulacja, co może utrudniać rozpoznanie problemu i opóźniać diagnozę – tłumaczy dr Joanna Aszkiełowicz, specjalistka ginekologii i położnictwa z Kliniki Bocian w Gdańsku.
Cykl bezowulacyjny – objawy
Objawy cyklu bezowulacyjnego mogą być subtelne i łatwe do przeoczenia, ale warto zwrócić uwagę na:
nieregularne miesiączki – cykle mogą być dłuższe, krótsze lub całkowicie nieregularne,
krwawienia o nietypowym charakterze – bardzo obfite, skąpe lub przedłużające się,
zanik miesiączki – brak miesiączki przez kilka tygodni lub miesięcy bez ciąży,
brak typowego śluzu płodnego – śluz nie przypomina surowego białka jaj, lecz jest lepki, mętny lub praktycznie niewidoczny.
Jeśli podobne objawy się powtarzają, warto prowadzić obserwację cyklu i skonsultować się z lekarzem.
Cykl bezowulacyjny a niepłodność
Brak owulacji w cyklu oznacza brak możliwości zapłodnienia, dlatego cykl bezowulacyjny ma bezpośredni związek z płodnością kobiety. W diagnostyce niepłodności jest to jeden z pierwszych aspektów, które są oceniane – zarówno poprzez badania hormonalne, jak i monitoring cyklu za pomocą USG. Warto pamiętać, że regularne krwawienia miesiączkowe nie gwarantują, że w cyklu dochodzi do owulacji. Dlatego obserwacja cyklu, badania hormonalne oraz konsultacje ginekologiczne odgrywają kluczową rolę w ocenie zdrowia reprodukcyjnego kobiety.
Jak zdiagnozować cykl bezowulacyjny?
Rozpoznanie braku owulacji opiera się na dokładnej obserwacji cyklu i specjalistycznych badaniach. W gabinecie lekarz może wykonać USG dopochwowe w celu oceny jajników, wzrostu pęcherzyka dominującego i obecności ciałka żółtego, a także zmierzyć grubość endometrium.
- Ważnym elementem diagnostyki jest także oznaczenie poziomu progesteronu w drugiej fazie cyklu, najlepiej około 7 dni przed spodziewaną miesiączką. Poziom powyżej 3 ng/ml świadczy o tym, że owulacja najprawdopodobniej wystąpiła. W przypadku nieregularnych cykli konieczne może być kilkukrotne powtórzenie badania, aby uchwycić właściwy moment. Uzupełniająco wykonuje się oznaczenia takich hormonów jak estradiol, FSH, do oceny rezerwy jajnikowej i wykluczenia przedwczesnej menopauzy oraz AMH, który określa tzw. rezerwę jajnikową, czyli potencjał rozrodczy – dodaje dr Joanna Aszkiełowicz z Kliniki Bocian w Gdańsku.
Jak leczyć cykl bezowulacyjny?
Leczenie cyklu bezowulacyjnego zależy od przyczyny zaburzeń owulacji. U wielu kobiet skuteczna okazuje się indukcja owulacji przy pomocy leków. Jeśli problem wynika z zaburzeń hormonalnych, wdraża się leczenie przyczynowe – np. za pomocą hormonów tarczycy w niedoczynności tarczycy lub leki obniżające prolaktynę, gdy jej poziom jest zbyt wysoki. Oprócz leczenia farmakologicznego ogromne znaczenie ma styl życia – zdrowa dieta, sen, redukcja stresu i utrzymanie prawidłowej masy ciała. W wybranych przypadkach konieczne może być leczenie chirurgiczne. Gdy inne metody zawodzą, jedną z opcji jest zapłodnienie in vitro.
Ekspert dr Joanna Aszkiełowicz – specjalistka ginekologii i położnictwa z Kliniki Bocian w Gdańsku, zajmuje się diagnostyką i leczeniem niepłodności także za pomocą in vitro.
Owulacja – jak wygląda?
Owulacja – co to jest? Kiedy występuje owulacja i na czym polega? Zobacz w 1 minutę, jak dokładnie wyglądają od środka poszczególne etapy przebiegu owulacji.
