Czym jest endometrium?
Ściana macicy składa się z trzech warstw. Pierwsza z nich to błona surowicza pokrywająca narząd od zewnątrz. Druga, najgrubsza, to błona mięśniowa umożliwiająca skurcze macicy. Trzecia warstwa to wewnętrznej błona śluzowa, czyli endometrium. Zbudowana jest z komórek tkanki łącznej, nabłonka, naczyń krwionośnych, nerwów komórek odpornościowych oraz gruczołów. Endometrium zmienia się nie tylko wraz z wiekiem kobiety, ale również ulega okresowo przemianom pod wpływem hormonów, dlatego też wygląda zupełnie inaczej w poszczególnych fazach cyklu miesięcznego.
Wiek a grubość endometrium
Grubość endometrium macicy ocenia się podczas badania USG. Taką diagnostykę wykonuje klinika leczenia niepłodności Bocian.
- U młodych dziewcząt, które jeszcze nie miesiączkują, endometrium powinno mierzyć od 0,3 do 0,5 mm.
- U kobiet dojrzałych grubość błony śluzowej w pierwszej fazie cyklu wynosi 7 - 9 mm, a w drugiej maksymalnie 15 mm.
- Natomiast u pań w trakcie menopauzy, które stosują hormonalną terapię menopauzalną, endometrium może mieć do 8 mm, u pozostałych do 5 mm.
Jeżeli w okresie menopauzy grubość endometrium przekracza 12 mm, należy poszerzyć diagnostykę w celu wykluczenia raka endometrium (raka macicy).
Fazy cyklu miesiączkowego a endometrium
Grubość endometrium zmienia się także w trakcie cyklu miesiączkowego – zależy od stężenia żeńskich hormonów płciowych: estrogenów i gestagenów.
Prawidłowe endometrium składa się z dwóch warstw:
- podstawnej, o stałej strukturze,
- czynnościowej, która podlega zmianom podczas cyklu.
Cykl miesiączkowy rozpoczyna się od pierwszego dnia krwawienia menstruacyjnego, a jego koniec przypada na dzień poprzedzający następną miesiączkę. Składa się on z kilku etapów – zaczyna ją faza folikularna, następnie przychodzi czas owulacji, a po niej nastaje faza lutealna.
Podczas miesiączki warstwa czynnościowa endometrium złuszcza się i ulega wydaleniu. W fazie folikularnej rozpoczyna się także proces odbudowy warstwy czynnościowej z części podstawnej. W tym czasie grubość prawidłowego endometrium zwiększa się kilkakrotnie, wzrasta unaczynienie, powiększają się gruczoły, ponieważ błona śluzowa jamy macicy jest przygotowywana na ewentualne zagnieżdżenie się zarodka. Na etapie owulacji endometrium dalej ulega pogrubieniu. Po uwolnieniu komórki jajowej, z pozostałości po pęcherzyku Graffa tworzy się w jajniku ciałko żółte, które odpowiada za wydzielanie progesteronu i estrogenów. Pod ich wpływem błona śluzowa macicy dalej się rozrasta. Jeżeli w danym cyklu nie dojdzie do zapłodnienia, ciałko żółte zanika, postępują zmiany hormonalne, które doprowadzają do kolejnych zmian w błonie śluzowej macicy i do jej złuszczenia, pojawienia się ponownie miesiączki.
Endometrium po zapłodnieniu
Endometrium macicy zmienia swoją funkcję po zapłodnieniu. Pod wpływem progesteronu, który uwalnia się z ciałka żółtego, błona rozwija się i zamienia się w doczesną ciążową – złożoną z warstwy zbitej i gąbczastej. W tym czasie tkanka jest pełna substancji odżywczych, dzięki czemu odżywia zarodek do momentu jego całkowitego zagnieżdżenia, czyli implantacji.
Jak zbadać endometrium?
Aby zbadać endometrium należy udać się do ginekologa. Lekarz przeprowadzi dokładny wywiad medyczny oraz wykona USG transwaginalne, dzięki któremu sprawdzi, czy grubość tkanki jest odpowiednia. Prawidłowa błona śluzowa określana jest pojęciem – endometrium jednorodne. Jeżeli natomiast badanie wykaże nieprawidłowości, w opisie może pojawić się pojęcie endometrium niejednorodne i wówczas lekarz najprawdopodobniej zaleci dalszą diagnostykę. Zalecana może być między innymi biopsja endometrium, czyli pobranie niewielkiego fragmentu tkanki do badania histopatologicznego. Wnętrze macicy można także ocenić przy pomocy histeroskopii. Poprzez kamerkę lekarz dokładnie obserwuje kanał szyjki i jamę macicy, a za pomocą mikronarzędzi może usunąć zmiany lub pobrać próbkę do badania.
Co to jest endometrioza?
Endometrium często jest mylone z endometriozą. Tymczasem są to pojęcia oznaczające dwie różne kwestia. Endometrium jest błoną śluzową wyściełającą jamę macicy, którą posiada każda zdrowa kobieta. Zatem co to jest endometrioza? Jest to nazwa choroby, która polega na obecności endometrium, czyli tkanki typowej dla jamy macicy w innych narządach organizmu, tam gdzie nie powinna się znajdować. Poprzez comiesięczne łuszczenie się i krwawienie, może sprawiać ogromny ból kobiecie. Jest to także jedna z głównych przyczyn niepłodności u kobiet. Jeżeli badanie potwierdzi nieprawidłowości w tym obszarze, wtedy specjalista zaproponuje odpowiednie leczenie. Jednak endometrioza to nie jedyna choroba, która dotyka błonę śluzową macicy. Kobiety zmagają się także z zapaleniem endometrium, przerostem endometrium, atrofią endometrium, rakiem endometrium, polipami i zrostami. Wymagają one właściwej terapii pod nadzorem specjalisty.
Endometrioza a starania o dziecko
Ekspert: dr n. med. Bartosz Pietrzycki, specjalista ginekologii i położnictwa, diagnostyki i leczenia niepłodności oraz in vitro. Zastępca dyrektora medycznego Klinik Bocian.
