Jajowody to parzyście występujący organ wewnątrz kobiecego układu rozrodczego, który wyglądem przypomina przewody w kształcie trąbek, osiągające długość około 10-12 cm. W zależności od ich odcinków, charakteryzują się różną średnica, w najwęższym miejscu mają zaledwie 0,5 mm. Jajowód składa się z 4 części:
- Lejek - umiejscowiony jest najbliżej jajnika. Jak sama nazwa wskazuje, wyglądem przypomina lejek z postrzępionymi brzegami, które otulają jajniki. Ta część odpowiedzialna jest za przechwytywanie uwolnionej z jajnika komórki jajowej.
- Bańka - jest najdłuższą częścią jajowodu. Tu zazwyczaj dochodzi do zapłodnienia komórki jajowej.
- Cieśń - jest krótka i wąska, zwłaszcza w tym miejscu może dojść do utknięcia przemieszczającego się zarodka.
- Część maciczna - jest elementem jajowodu mieszczącym się w ścianie macicy i wnikającym w jej jamę, gdzie transportowany jest zarodek.
Ścianę jajowodu tworzą zewnętrzna błona surowicza, błona mięśniowa oraz warstwa wyściełająca wnętrze błony śluzowej. Skurcze mięśni gładkich, jak również rzęski znajdujące się w ścianach jajowodu, pomagają w przemieszczaniu komórki jajowej lub zarodka w kierunku macicy.
Funkcje jajowodu
Jajowody są bardzo ważnym elementem układu rozrodczego u kobiet. Znajdując się między jajnikiem a macicą, łączą te dwa narządy i jedocześnie spełniają kilka istotnych funkcji. Należą do nich:
- Transport komórki jajowej - jajowody umożliwiają przetransportowanie uwolnionej podczas owulacji komórki jajowej do macicy.
- Miejsce zapłodnienia - to w jajowodach wędrujące plemniki spotykają komórkę jajową gotową do zapłodnienia.
- Tworzenie warunków sprzyjających zapłodnieniu - mikroflora i substancje odżywcze obecne w jajowodach pozytywnie wpływają na zapłodnienie.
- Transport zarodka - jeśli dojdzie do połączenia się damskich i męskich gamet, wtedy rozwijająca się zygota dalej przemieszcza się jajowodem, aby finalnie zarodek mógł zagnieździć się w ścianie macicy.
Schorzenia jajowodów
Jak widać jajowody mają do spełnienia ważne zadanie, zwłaszcza w procesie zapłodnienia, ale są też podatne na różne schorzenia. Niektóre z nich mogą zakłócać ich prawidłowe funkcjonowanie, ale są też takie, które wymagają ich usunięcia. Wiele zaburzeń ginekologicznych nie daje wyraźnych symptomów, i właśnie przez to kobieta może być zupełnie nieświadoma, że w jej drogach rodnych rozwija się choroba. W porę niezdiagnozowana zazwyczaj ma poważne konsekwencje dla płodności i zdrowia. W przypadku jajowodów kobiety mogą zmagać się m.in. z:
- niedrożnością jajowodów,
- zapaleniem jajowodów,
- wodniakiem jajowodów,
- guzami jajowodów,
- uszkodzeniem jajowodów.
Dlatego warto regularnie wykonywać badania ginekologiczne, w tym USG, a kiedy zajdzie taka potrzeba, również ich rozszerzenie o badanie drożności jajowodów.
Przyczyny usunięcia jajowodu
Usunięcie jajowodu, nazywane również salpingektomią, to medyczny zabieg polegający na wycięciu jednego lub obu jajowodów. Wykonuje się go za pomocą operacji chirurgicznej klasycznej lub obecnie zdecydowanie częściej laparoskopii. - Powody usunięcia jajowodu mogą być różne. Warto tu wspomnieć o ciąży pozamacicznej, która rozwijając się w jajowodzie może doprowadzić do jego rozerwania. Kolejnym wskazaniem jest wodniak jajowodu wywołany stanami zapalnymi. W tym przypadku następuje zablokowanie odpływu płynu z jajowodu. Decyzja o usunięciu jajowodu może być również podyktowana pojawieniem się zmian nowotworowych, a także w sytuacji jego uszkodzenia. Zabieg jest przeprowadzany, kiedy lekarz uzna to za absolutną konieczność – wskazuje dr n. med. Bartosz Pietrzycki, ginekolog-położnik z Kliniki Bocian w Białymstoku.
Usunięcie jajowodu a skutki uboczne
W przypadku usunięcia obu jajowodów u kobiet miesiączkujących, nie ma już możliwości naturalnego zajście w ciążę. Utracone jest bowiem miejsce, w którym dochodzi do zapłodnienia, brak jest możliwości dotarcia plemników do komórki jajowej i transportu zarodka do macicy. Czyli zabieg ma swoje konsekwencje dla płodności. W takim przypadku rozwiązaniem może być procedura in vitro. Doświadczona klinika leczenia niepłodności, jak Klinika Bocian, współpracując z uznanymi specjalistami, może doprowadzić do spełnienia marzeń o rodzicielstwie.
Usunięcie jajowodu a ciąża
Często pojawia się pytanie, czy z jednym jajowodem można zajść w ciąże? Kiedy kobieta ma jeden sprawny jajowód jest to jak najbardziej możliwe. Oczywiście w sytuacji, gdy nie ma innych czynników negatywnie wpływających na płodność. Jeśli z powodów zdrowotnych zaistniała konieczność wycięcia jednego jajowodu, wtedy pozostaje drugi, w którym może dojść do zapłodnienia bez technik wspomaganego rozrodu. Zdrowy jajowód wychwytuje komórkę jajową zarówno z jajnika po którego stronie występuje, ale też może z jajnika po stronie przeciwnej. Także ciąża z jednym ale zdrowym jajowodem nie jest rzadkością.
Należy jednak pamiętać, że na płodność kobiet mogą wpływać inne czynniki, jak chociażby zaburzenia hormonalne, rozwijające się choroby, w tym PCOS i endometrioza, spadek rezerwy jajnikowej. Dlatego, kiedy pacjentka nie może zajść w ciążę, a nie ma jednego jajowodu, to przyczyna może znajdować się zupełnie gdzie indziej. Dlatego warto wtedy, aby została wdrożona diagnostyka niepłodności.
