Co to jest ciąża pozamaciczna?
Ciąża pozamaciczna, nazywana też ektopową, to zaburzenie polegające na rozwoju płodu poza błoną śluzową jamy macicy. W prawidłowo przebiegającej ciąży, komórka jajowa napotyka plemniki w jajowodzie i tam dochodzi do zapłodnienia. Następnie zapłodniona komórka jajowa przemieszcza się jajowodem do macicy, gdzie następuje proces implantacji, czyli zagnieżdżenia się zarodka. W sytuacji, gdy zarodek umiejscowił się poza błoną śluzową macicy, mamy do czynienia właśnie z ciążą pozamaciczną. - Najczęstszymi miejscami nieprawidłowego zagnieżdżenia się zarodka są jajowody, może jednak pojawić się on również w jajnikach, szyjce macicy a nawet w jamie brzusznej. Wówczas nie ma żadnych nadziei na bezpieczne donoszenie ciąży, co więcej stanowi ona zagrożenie dla zdrowia, a nawet życia kobiety. Zazwyczaj ciąża pozamaciczna skutkuje koniecznością usunięcia płodu – tłumaczy dr Arkadiusz Adamczyk, ginekolog-położnik, specjalista ds. leczenia niepłodności z Kliniki Bocian w Gdańsku
Ciąża ektopowa - rodzaje
Podział ciąż pozamacicznych opiera się na miejscu nieprawidłowego zagnieżdżenia zarodka. Do takich ciąż należą:
- Ciąża jajowodowa - zagnieżdżenie zarodka w jajowodzie, może skutkować jego pęknięciem i krwotokiem wewnętrznym;
- Ciąża jajnikowa - rozwój płodu na lub wewnątrz jajnika;
- Ciąża brzuszna - umiejscowienie się płodu w jamie brzusznej;
- Ciąża szyjkowa - osadzenie się zarodka w szyjce macicy.
Ciąża pozamaciczna - przyczyny
W większości przypadków ciąż pozamacicznych nie ma jednej bezpośredniej przyczyny, która doprowadza do nieprawidłowego zagnieżdżenia się zarodka. Występowaniu ciąż ektopowych sprzyjają m.in.:
- endometrioza,
- zwężone lub przyrośnięte do jajnika jajowody,
- przebyte zapalenia jajników lub jajowodów,
- infekcje przenoszone drogą płciową – np. rzeżączka, chlamydia,
- operacje ginekologiczne oraz inne w obrębie jamy brzusznej,
- leczenie niepłodności technikami wspomaganego rozrodu,
- usztywnienie lub uszkodzenie ściany jajowodu,
- wady wrodzone,
- palenie tytoniu,
- wcześniej przebyte ciąże pozamaciczne,
- stosowanie wkładek domacicznych.
Objawy ciąży pozamacicznej
Wczesna ciąża ektopowa nie daje żadnych objawów. Testy ciążowe wykazują wynik dodatni, tak jak ma to miejsce przy zwykłej ciąży. Specyficzne oznaki mogą pojawić się mniej więcej dwa miesiące po zapłodnieniu, dlatego tak trudno jest ciążę pozamaciczną wcześnie zidentyfikować. W przypadku już zaawansowanej ciąży ektopowej o nieprawidłowym zagnieżdżeniu się zarodka mogą świadczyć m.in.
- bolesny brzuch,
- krwawienie z dróg rodnych,
- zasłabnięcia i zawroty głowy,
- nudności i wymioty,
- ból w obrębie barków,
- uczucie parcia.
W przypadku pęknięcia jajowodu mogą pojawić się także objawy wstrząsu - zimne poty, trudności w oddychaniu, omdlenia, twardy brzuch, przyspieszone tętno. Niezwłocznie wymagają one pomocy lekarza.
Rozpoznanie ciąży pozamacicznej
- Kobiety zazwyczaj zgłaszają się do lekarza tuż po uzyskaniu dodatniego testu ciążowego. Wówczas odróżnienie prawidłowej ciąży od pozamacicznej jest niemożliwe. Podczas wywiadu przy pierwszej wizycie należy ustalić, kiedy wystąpiła ostatnia miesiączka oraz jak długie są cykle. Jeśli na wykonywanym badaniu USG wewnątrz macicy nie jest widoczny pęcherzyk, konieczne będzie jak najszybsze wykonanie badania beta hCG i szybkie wdrożenie odpowiedniego postępowania – zaznacza dr Arkadiusz Adamczyk z Kliniki Bocian w Gdańsku. Poziom hormonu hCG we krwi oraz szybkość jego wzrostu wskaże lekarzowi, czy ciąża rozwija się prawidłowo – gdy jego wartość wzrasta w kolejnych dobach zbyt wolno można podejrzewać ciążę pozamaciczną. W niektórych przypadkach wykonuje się dla potwierdzenia laparoskopię zwiadowczą.
Ciąża pozamaciczna - leczenie
W zależności od poziomu zaawansowania rozwoju płodu, jego umiejscowienia oraz stopnia zagrożenia dla zdrowia kobiety, można wprowadzać różne sposoby leczenia. Przy wczesnym wykryciu ciąży ektopowej lekarz może przepisać preparaty farmakologiczne hamujące rozwój zarodka, co ma też za zadanie uchronić jajowody przed ich uszkodzeniem. Jeśli do diagnozy dojdzie po 8. tygodniu ciąży, zazwyczaj konieczne jest operacyjne usunięcie płodu, a czasem również jajowodu, szczególnie jeśli dojdzie do krwotoku wewnętrznego. Obecnie taką procedurę przeprowadza się za pomocą laparoskopii, po której nie pozostają widoczne blizny, a rekonwalescencja jest znacznie szybsza. Tylko w nielicznych przypadkach nieprawidłowo zagnieżdżony zarodek samoistnie zanika, zostaje wchłonięty przez tkanki. Zawsze tego rodzaju nieprawidłowość wymagają jednak kontroli u lekarza ginekologa.
Ciąża pozamaciczna a ponowne zajście w ciążę
Choć ciąża ektopowa jest bardzo przykrym, a czasem też niezwykle bolesnym doświadczeniem, zazwyczaj nie sprawia ona, że kobieta nie ma szansy na następną, zdrową ciążę. Jeśli konieczne przy leczeniu było usunięcie jajowodu te możliwości się nieco zmniejszają, ale przy drugim, sprawnie działającym jajowodzie szanse nadal pozostają. Przed następnym staraniem się o dziecko należy odczekać około 3 miesięcy, stosując antykoncepcję, dbać o komfort i zdrowie psychiczne. Ryzyko, że kolejna ciąża będzie również pozamaciczna nie jest duże, ale nie można go wykluczyć. Warto przy tym skontrolować drożność jajowodów za pomocą badanie sono – HSG. W przypadku, gdy pacjentka utraci jajowody lub badanie wykaże, że są one niedrożne, do rozważenia pozostają metody wspomaganego rozrodu w postaci in vitro.
