Drogi zakażenia toksoplazmozą
Toksoplazmoza rozprzestrzeniana jest przez zwierzęta, a zakazić się nią można głównie poprzez styczność z ich odchodami bądź innymi wydzielinami. Wyróżnia się trzy drogi, poprzez które może dojść do infekcji:
- Pokarmowa - zachodzi na skutek spożycia surowego bądź niedogotowanego mięsa zawierającego cysty tkankowe lub nieumytych warzyw i owoców, kontaktu z zanieczyszczoną odchodami glebą, wypicia skażonej wody, niepasteryzowanego mleka czy innych przetworów nabiałowych.
- Przezłożyskowa - noworodek przejmuje toksoplazmozę po zakażonej matce podczas ciąży; przez cały czas jej trwania oocysty ją wywołujące przenikają aktywnie przez łożysko do płodu, wywołując u niego wrodzoną postać tej choroby.
- Transfuzja krwi, przeszczep tkanek i narządów - stosunkowo rzadkie przypadki, dochodzi do nich, jeśli pobrany materiał jest zainfekowany tachyzoitami toksoplazmozy (postacią larwalną) lub w laboratorium nie przestrzega się odpowiednich zasad higieny.
Objawy toksoplazmozy
Zazwyczaj u osób z mocnym układem odpornościowym toksoplazmoza przebiega bezobjawowo - dotyczy to także większości kobiet w ciąży. W przypadku słabszego organizmu choroba może wywołać poważniejsze konsekwencje zdrowotne, które przyjmują różną postać:
- Węzłową – objawia się powiększonymi węzłami chłonnymi w okolicy karku i szyi, sporadycznie mogą pojawić się także pojedyncze symptomy grypopodobne (gorączka, kaszel, ogólne osłabienie).
- Oczną – atakuje siatkówkę i naczynia gałki ocznej, powodując stany zapalne oraz zaburzenia widzenia.
- Ogólną – dotyczy głównie organów wewnętrznych: serca, płuc, nerek itd. Może prowadzić do licznych powikłań.
- Neurologiczną – podobnie jak w przypadku postaci ogólnej występuje u pacjentów z mocno zaburzonym układem odpornościowym i obejmuje układ nerwowy. Jej objawami jest często zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, oczopląs czy zaburzenia świadomości.
Jak wykryć toksoplazmozę u ciężarnej?
W celu rozpoznania choroby należy wykonać badania serologiczne, które stanowią podstawową metodę wykrywania toksoplazmozy. Ich przeprowadzenie zaleca się po potwierdzeniu ciąży u ginekologa. W trakcie badania oznacza się przeciwciała klasy IgG i IgM, które pozwalają ocenić stan zdrowia matki:
- IgG (+), IgM (-) lub IgG (+), IgM (+) - świadczy o niedawno przebytej toksoplazmozie, co jednocześnie oznacza nabytą odporność na dalsze zakażenia. W przypadku bardzo wysokiego IgG jednak warto po kilku tygodniach powtórzyć badanie, aby wykluczyć ewentualną możliwość rozwijania się infekcji.
- IgG (-), IgM (-) - oznacza, że organizm nie jest odporny na toksoplazmozę. W tym przypadku należy regularnie się badać - badania powtarza się średnio co jeden trymestr, chyba że lekarz zaleci inaczej.
- IgG (-), IgM (+) - oznacza bardzo duże prawdopodobieństwo przechodzenia przez toksoplazmozę. Zwykle konieczne jest wykonanie dodatkowych badań, które pozwolą na potwierdzenie tych podejrzeń i opracowanie odpowiedniego planu leczenia.
Toksoplazmoza w ciąży - zagrożenia
Toksoplazmoza nie wywołuje żadnych poważniejszych konsekwencji u matki, chyba, że ta boryka się z dodatkowymi chorobami powodującymi znaczne osłabienie organizmu - wówczas może stać się przyczyną obumarcia ciąży, poronień czy innych powikłań. Ponadto choroba ta zazwyczaj powoduje wiele problemów zdrowotnych u dziecka, zakażonego nią w trakcie ciąży.
Do najczęstszych konsekwencji toksoplazmozy wrodzonej, oprócz jej podstawowych objawów chorobowych, zalicza się:
- wady słuchu bądź głuchotę trwałą,
- żółtaczkę,
- padaczkę nawrotową,
- małogłowie, małoocze,
- wodogłowie i zwapnienia wewnątrzczaszkowe,
- wady wzroku: jaskrę, zaćmę, częste zapalenia siatkówki i naczyniówki oka,
- opóźnienia rozwojowe,
- oczopląs,
- skazę krwotoczną.
Leczenie i profilaktyka toksoplazmozy
W przypadku toksoplazmozy najważniejsze są działania profilaktyczne, które pomogą uniknąć zakażenia i jego konsekwencji. Przede wszystkim warto zadbać o higienę, nie tylko osobistą - częste mycie rąk, unikanie bezpośredniego kontaktu ze zwierzętami i ich wydzielinami, korzystanie z rękawiczek przy pracach w ogrodzie, lecz także żywienia - lepiej zrezygnować ze spożywania produktów niepewnego pochodzenia, często myć sprzęty kuchenne po przygotowywaniu dań z surowego mięsa itd.
Stosując się do tych paru zasad, można odsunąć od siebie zagrożenie zakażeniem i konieczność wdrożenia terapii, która jest zdecydowanie bardziej skomplikowana i nie zawsze kończy się 100% wyleczeniem (zwłaszcza w przypadku noworodków zakażonych drogą łożyskową, u których niekiedy zachodzą nieuleczalne zmiany). Jeśli jednak dojdzie już do zakażenia, kluczowe jest jak najszybsze wykrycie tego faktu oraz zastosowanie właściwej antybiotykoterapii. Pozwoli to na zatrzymanie postępu infekcji i zminimalizowanie szkód wyrządzanych rozwijającemu się dziecku.
