Refundacja in vitro – jakie są przesłanki?
Problem z niepłodnością w Polsce jest poważny, ponieważ obecnie dotyka coraz więcej par, które bezskutecznie starają się o potomstwo. Pacjenci mierzący się z problemami z płodnością, potrzebują skutecznej pomocy oraz realnego wsparcia finansowego, ponieważ nowoczesne leczenie z zastosowaniem procedur zapłodnienia pozaustrojowego, in vitro, jest dosyć drogie. Przez to właśnie wiele par nie może pokryć kosztów procedury, a tym samym spełnić marzeń o dziecku. W związku z tym od wielu lat działały i nadal funkcjonują różnego rodzaju programy dofinansowujące leczenie technikami zapłodnienia pozaustrojowego, a od 2024 roku uruchomiony zostaje w pełni finansowany ogólnopolski program refundacji in vitro.
Kryteria kwalifikacji refundacji in vitro
Wszystkie dotychczas wdrożone i obowiązujące akty prawne, programy (rządowe i samorządowe) o zasięgu lokalny lub ogólnopolskim określały kryteria, jakie muszą być spełnione do otrzymania dofinansowania do in vitro. Natomiast nie wszystkie z nich doprecyzowują kwestie górnej granicy wieku kobiety. Należą do nich:
- Ustawa o leczeniu niepłodności z 2015 r.,
- Narodowy Program Prokreacyjny,
- Program dofinansowania do in vitro dla mieszkańców województwa mazowieckiego.
Kiedy brakuje informacji nt. granicy wieku pary kwalifikowanej do leczenia, warto wtedy posiłkować się rekomendacjami ESHRE i ASRM, a także uwzględnić ew. ryzyka i stan zdrowia pacjentów. Przed rozpoczęciem leczenia za pomocą in vitro konieczne jest bowiem przejście szczegółowej kwalifikacji medycznej.
Wiek kobiety – kryterium kwalifikacji do refundacji in vitro
Kryterium wieku kobiety bardzo często jest poruszane w programach oferujących dofinansowanie do in vitro. Po pierwsze, informacja nt. wieku kobiety znajdowała się w rządowym Programie Leczenia Niepłodności Metodą Zapłodnienia Pozaustrojowego (2013-2016), w którym zawarto zapis, że może z niego skorzystać kobieta, która w dniu zgłoszenia do programu nie ukończyła 40 lat.
Granice wieku, ale bardziej szczegółowo i precyzyjnie określone, znajdują się w samorządowych programach dofinansowania. Kobiety, starające się wraz z partnerem o dopłatę do in vitro, zazwyczaj muszą mieścić się między 20 a 42 rokiem życia. Wyjątkiem są programy nie ustalającej granicy wieku, jak ten dla mieszkańców województwa mazowieckiego. Z kolei w rządowym programie refundacji in vitro na lata 2024-2028 górna granica wieku została ustalona na 42 lata w przypadku własnych gamet partnerów lub dawstwa nasienia oraz 45 lat przy procedurach in vitro z dawstwem komórek jajowych.
Refundacja leków a wiek pacjentki
Kolejnym ważnym aspektem, w którym wiek pacjentki odgrywa rolę, jest refundacja leków. Stymulacja hormonalna jajników to pierwszy etap leczenia za pomocą in vitro. Stosowane leki pobudzają jajniki do wytwarzania pęcherzyków zawierających komórki jajowe, które zostaną następnie wykorzystane do zapłodnienia pozaustrojowego. Leki do stymulacji są dosyć kosztowne, ale w przypadku niektórych preparatów można skorzystać z refundacji, co ma duży wpływ na ostateczną cenę leczenia za pomocą in vitro.
Jednak, żeby z niej skorzystać, pacjentka musi spełniać kilka warunków:
- wiek poniżej 40 roku życia,
- wynik badania FSH poniżej 15 mlU/ml lub rezerwa jajnikowa mierzona stężeniem AMH wynosi powyżej 0,7 ng/ml.
Należy również pamiętać, że refundacją są objęte tylko 3 cykle.
Dlaczego wiek jest istotnym kryterium przy refundacji in vitro?
Płodność każdej kobiety obniża się wraz z wiekiem. Tak samo jak organizm, komórka jajowa starzeje się i stopniowo pogarsza się jej jakość. Najwyższa płodność kobiet przypada pomiędzy 20 a 25 rokiem życia, a następnie ulega wyraźnemu spadkowi po ukończeniu 35 roku życia. Natomiast powyżej 40 lat prawdopodobieństwo urodzenia dziecka spada do około 5% na cykl. Tym samym spadają znacznie szanse na uzyskanie ciąży w efekcie leczenia in vitro z własnych komórek jajowych.
Rezerwa jajnikowa a wiek
Płodność kobiety określić można na podstawie rezerwy jajnikowej. Co kryje się pod tym pojęciem? Zacznijmy zatem od wyjaśnienia, czym właściwie jest rezerwa jajnikowa. Po pierwsze można określić, że to potencjał rozrodczy kobiecych jajników. Informuje o liczbie pozostałych w jajnikach pierwotnych pęcherzyków, które mają zdolność do przekształcania się w dojrzałe komórki jajowe. Kobiety przychodzą na świat z określoną pulą pęcherzyków, która maleje z upływem lat. Z każdym rokiem szanse na zajście w ciążę obniżają się i zasada ta dotyczy również zapłodnienia pozaustrojowego. W związku z powyższym wiek kobiet stanowi tak ważne kryterium podczas formułowania przepisów zapewniających finansowanie leczenia z zastosowaniem zapłodnienia pozaustrojowego, in vitro.
Wiek kobiety a starania o dziecko
W każdym organizmie, kobiecym i męskim, zachodzą procesy starzenia, jest to naturalne i nieuniknione. Niemniej mają inny przebieg u obu płci. Możliwości rozrodcze kobiety wraz z wiekiem systematycznie spadają, aż do osiągniecia menopauzy. Zatem im pacjentka starsza, tym coraz trudniejsze staje się uzyskanie ciąży, która też będzie się prawidłowo rozwijała. Dlatego, aby starania o dziecko – metodami naturalnej koncepcji, oraz z zastosowaniem in vitro, zakończyły się sukcesem, tak bardzo ważny jest wiek kobiety. Warto przy tym wspomnieć, że nowy, rządowy program finansowania in vitro ustala również górną granicę wieku dla mężczyzn i wynosi ona 55 lat.
Granica wieku przy dofinansowaniu in vitro
Ekspert: dr n. med. Grzegorz Mrugacz, dyrektor medyczny Kliniki Bocian, specjalista diagnostyki i leczenia niepłodności, także za pomocą in vitro z ponad 30-letnim doświadczeniem.
