Właściwa budowa macicy
Macica to narząd zbudowany z mięśni gładkich, znajdujący się w miednicy mniejszej. Zazwyczaj przyjmuje wielkość ok. 8 cm długości i 4 cm szerokości. Składa się z dwóch części – trzonu (miejsce implantacji zarodka wyściełane endometrium, czyli błoną śluzową, którego dno połączone jest z jajowodami) i szyjki (otwarta w stronę pochwy, wydziela śluz ułatwiający zapłodnienie). Między obydwiema z nich znajduje się kilkumilimetrowa przestrzeń zwana cieśnią, przez którą szyjka łączy się z jamą macicy.
Rodzaje wad macicy
- Nieprawidłowości w budowie macicy dzielą się na dwie grupy - wad wrodzonych i wad nabytych. Przy czym wady wrodzone dotyczą przede wszystkim kształtu jamy macicy, natomiast wady nabyte obejmują schorzenia endometrium oraz mięśniówki - wyjaśnia dr Arkadiusz Adamczyk, specjalista ds. leczenia niepłodności z Kliniki Bocian w Gdańsku.
Wśród wad wrodzonych wyróżniamy:
- Macica dwurożna – charakteryzuje się występowaniem jednej szyjki i trzonu z dwoma wydatnymi rogami, które powodują wgłębienie w zewnętrznej części macicy. Zazwyczaj drobne wady budowy nie dają objawów, jednak duże odstępstwa od normy mogą prowadzić do niepłodności, stanowić przyczynę przedwczesnych porodów lub poronień.
- Macica jednorożna – wyróżnia brak lub niepełne rozwiniecie jednego rogu macicy, który w przypadku prawidłowej budowy tego narządu łączy się z jajowodem. Zazwyczaj odnotowuje się także jednoczesne wykształcenie tylko jednego jajowodu, co może stanowić źródło problemów z płodnością. W takim przypadku ciąża może rozwijać się nieprawidłowo, zdarzają się wczesne i późne poronienia, wewnątrzmaciczne zahamowanie wzrastania płodu i poród przedwczesny.
- Macica z przegrodą – jej wnętrze jest przedzielone przegrodą, która stanowi przyczynę niepowodzeń podczas starań o dziecko, jak również może utrudniać donoszenie ciąży. Histeroskopia operacyjna pozwala na korektę takiej wady.
- Macica podwójna - powstaje na skutek niewłaściwego wykształcenia macicy, zazwyczaj gdy związki z tzw. przewodów Müllera nie połączą się w jeden narząd. Przy tym rodzaju wady bardzo często wykształcają się także dwie szyjki macicy, a nawet podzielona pochwa. Jej nietypowa budowa może być przyczyną poronień i porodów przedwczesnych oraz nieprawidłowego ułożenia płodu, ale równie dobrze u pacjentki mogą nie występować żadne problemy związane z ciążą.
- Macica łukowatą – mamy z nią do czynienia, gdy w górnej części jamy macicy obecne jest niewielkie uwypuklenie przypominające łuk, z kolei zewnętrzna część jest w normie. Ta wada nie ma dużego wpływu na zdrowie i płodność kobiety. Jest uważana za odmianę prawidłowej jamy macicy.
- Nieprawidłowo wykształcona macica – występuje w przypadku hipoplazji macicy, czyli jej niedorozwoju, z kolei u kobiet z Zespołem Mayera-Rokitansky'ego-Küstera-Hausera (MRKH) diagnozowany jest całkowity brak macicy i pochwy. Jedyną metodą leczenia jest wówczas przeszczep macicy.
Do najczęstszych wad nabytych zalicza się:
- polipy,
- mięśniaki,
- zrosty wewnątrzmaciczne np. po wcześniejszych zabiegach.
Objawy wad macicy
- Większość pacjentek nie wie, że mają nieprawidłową budowę macicy, gdyż nie odczuwają w związku z tym niepokojących objawów czy wyraźnego dyskomfortu. W wielu przypadkach kobiety dowiadują się o tym, gdy bezskutecznie próbują zajść w ciążę i poddają się dokładnym badaniom – zaznacza dr Arkadiusz Adamczyk z Kliniki Bocian w Gdańsku.
Organizm może również dawać oznaki, wskazujące na występujące nieprawidłowości. Do najczęstszych dolegliwości, pojawiających się przy tego typu schorzeniach należą:
- problemy z uzyskaniem ciąży,
- zaburzenia miesiączkowania,
- silne bóle podbrzusza (zwłaszcza w trakcie stosunku lub w trakcie miesiączki),
- nawracające poronienia,
- przedwczesne porody bądź komplikacje w ich trakcie,
- nieprawidłowe krwawienia maciczne.
Warto jednak pamiętać, że symptomy te nie są jednoznaczne i mogą dotyczyć wielu innych problemów zdrowotnych. Dlatego tak ważna przy leczeniu niepłodności jest odpowiednia diagnostyka.
Diagnostyka wad macicy
Do wykrywania nieprawidłowości w obrębie macicy służą przede wszystkim:
- zwykłe badanie ginekologiczne – w jego trakcie można wychwycić duże zmiany w kształcie macicy, np. macicę podwójną;
- USG – uwidacznia obraz jamy macicy w przekroju czołowym. Badanie wykorzystuje się przy diagnozowaniu zmian takich jak rogi czy przegroda;
- histerosalpingografia – przy pomocy specjalnego środka kontrastującego można sprawdzić drożność jajowodów, lecz także ocenić wymiary i objętość jamy macicy oraz uwidocznić np. polipy lub mięśniaki podśluzówkowe;
- histeroskopia – ta endoskopowa metoda diagnostyczno-zabiegowa pozwala szczegółowo ocenić wnętrze jamy macicy oraz usunąć nieprawidłowe zmiany;
- rezonans magnetyczny – najbardziej wymierna metoda oceny budowy macicy, pozwala na uściślenie zaawansowania zmian występujących w jej obrębie.
Leczenie wad w budowie macicy
Plan terapii występujących u kobiety wad macicy jest w dużym stopniu uzależniony od diagnozy, którą postawi lekarz w trakcie uprzedniego badania, czyli rodzaju i stopnia nieprawidłowości. Większość podstawowych zmian (np. przegroda, nieprawidłowe endometrium, polipy) zazwyczaj usuwa się w trakcie zabiegu histeroskopii, którą można również wykonać w Klinice Bocian, bądź laparoskopii. Niekiedy korzysta się także z pomocy laparotomii, operacji brzusznej wykonywanej m.in. przy mięśniakach, których ze względu na umiejscowienie nie można usunąć w laparoskopii.
