Niepłodność – choroba społeczna
Z niepłodnością mamy do czynienia, gdy para mimo regularnego współżycia (3-4 razy w tygodniu), pomimo niestosowania antykoncepcji, nie może uzyskać ciąży. Jest to choroba społeczna, z którą boryka się coraz więcej par na świecie. W zbliżonym stopniu dotyka ona kobiety i mężczyzn.
Przyczyny niepłodności kobiecej a gospodarka hormonalna
Kobiety zmagające się z niepłodnością często mają nieregularne cykle miesięczne i zaburzenia owulacji, co w wielu przypadkach jest efektem nieprawidłowego funkcjonowania gospodarki hormonalnej. Dlatego tak ważne w diagnostyce są badania hormonalne, które dostarczają szeregu informacji na temat płodności.
W przypadku kobiet najczęściej oceniany jest poziom:
- prolaktyny (PRL),
- hormonu luteinizującego (LH),
- folikulotropowego (FSH),
- estradiolu (E2),
- testosteronu (T),
- progesteronu (PRG),
- hormonów tarczycy (TSH, fT4),
- hormonu antymüllerowskiego (AMH).
Identyfikując wyniki odbiegające od normy można zaplanować właściwe leczenie, które daje szansę na przywrócenie prawidłowych cykli.
Choroby i zaburzenia wpływające na płodność kobiet
Dosyć często spotykanymi przypadkami w klinikach leczenia niepłodności są pacjentki zmagające się z chorobami ściśle związanymi z płodnością, do których należą:
- zespół policystycznych jajników ( PCOS ),
- endometrioza.
Co więcej za problemy z uzyskaniem ciąży mogą odpowiadać nieprawidłowe zmiany w jajnikach, macicy, jajowodach, jak chociażby:
- torbiele jajnika,
- mięśniaki macicy,
- niedrożne jajowody,
- wodniaki jajowodu.
Pojawiające się stany zapalne dróg rodnych, jajników i jajowodów, przebyte infekcje, choroby weneryczne mogą także negatywnie wpływać na zdolność organizmu kobiety do wytwarzania komórek jajowych, jak również prawidłowe zagnieżdżanie się zarodka w jamie macicy. Warto też wspomnieć, że inne choroby, które nie są bezpośrednio związane z płodnością mogą mieć na nią wpływ np. nowotwory, czy też cukrzyca i nadciśnienie.
Nieprawidłowości anatomiczne kobiecego układu rozrodczego
Nie bez znaczenia pozostają także wszelkie anomalie w zakresie budowy anatomicznej układu rozrodczego pacjentki. Wiele kobiet nawet nie jest świadoma, że ich organy posiadają wady, które nie pozwalają na zapłodnienie komórek jajowych i prawidłowy przebieg ciąży. Niejednokrotnie o nieprawidłowościach dowiadują się, gdy zaczynają dokładnie weryfikować problemy z uzyskaniem ciąży u specjalisty leczenia niepłodności. Do takich wad należą m.in:
- brak jajnika,
- przegroda i zrosty jamy macicy,
- macica dwurożna, jednorożna.
Zaburzenia genetyczne a kobieca niepłodność
Niepłodność kobiety może również wynikać z czynnika genetycznego. Podstawowym badaniem w diagnostyce tego typu zaburzenia jest badanie kariotypu, które pozwala przyjrzeć się liczbie i strukturze chromosomów oraz zidentyfikować zmiany w ich obrębie. Ponadto badanie genetyczne pozwala na diagnostykę trombofilii, a konkretnie mutacji związanych ze skłonnością do powstawania zakrzepów, które mogą prowadzić do poronień i innych patologii ciąży. Zakres badań, a szczególnie interpretację wyników powinno pozostawić się w gestii lekarza.
Wpływ zabiegów na kobiecą płodność
Komplikacje związane z wcześniejszymi ciążami lub w wyniku przeprowadzonych zabiegów i operacji mogą również prowadzić do niepłodności. Należą do nich m.in.:
- poronienia,
- zabiegi na szyjce macicy,
- przebyta ciąża pozamaciczna.
Dokładne zgłębienie historii medycznej pacjentki jest niezwykle ważne w całym procesie leczenia.
Wiek kobiet a niepłodność
Płodność kobiet w dużym stopniu zależy także od wieku. Dwudziestolatkom najłatwiej jest zajść w ciążę oraz urodzić bez komplikacji dziecko. Kobiety w tym okresie życia są mniej narażone na występowanie problemów ginekologicznych, powikłań ciążowych, również jakość komórek jajowych jest wówczas bardzo dobra. Pod względem zdrowia jest to zatem najlepszy czas na macierzyństwo, ale nie zawsze pod względem osobistym. Dlatego też coraz więcej kobiet decyduje się na dziecko po trzydziestce. Wtedy jednak płodność zaczyna się powoli obniżać. W poszczególnych cyklach miesięcznych coraz trudniej uzyskać ciążę, zmniejsza się rezerwa jajnikowa, rośnie ryzyko występowania chorób i zaburzeń, które mogą prowadzić do niepłodności lub nieprawidłowego przebiegu ciąży.
Czynniki niekorzystnie wpływające na płodność
Warto również zwrócić uwagę na czynniki środowiskowe oraz elementy stylu życia. Palenie tytoniu, alkohol, niezdrowa dieta, używki, brak aktywności fizycznej, stosowanie niektórych leków nie pozostają obojętne dla organizmu kobiety. Mogą nie tylko powodować niepłodność, ale również szkodzić rozwijającemu się dziecku. Nie należy też ignorować masy ciała, bowiem otyłość, jak i niedowaga mogą negatywnie wpływać na zdolności prokreacyjne.
Niepłodność idiopatyczna
Niekiedy lekarze nie są w stanie określić przyczyn odpowiadających za trudności z uzyskaniem ciąży. Prawidłowe wyniki badań, dogłębna diagnostyka nie wykazują zaburzeń, tymczasem para nie może doczekać się dwóch kresek na teście ciążowym. W takiej sytuacji mamy do czynienia z niepłodnością niewiadomego pochodzenia, zwaną również idiopatyczną.
Leczenie kobiecej niepłodności
W zależności od przyczyn utrudniających zajście w ciążę zalecane są odpowiednie metody leczenia niepłodności. Do wyboru pozostaje leczenie farmakologiczne, zabiegowe lub metody wspomaganego rozrodu – inseminacja i in vitro.
Jak diagnozować kobiecą niepłodność?
Ekspert: dr n. med. Grzegorz Mrugacz, specjalista ds. leczenia niepłodności metodą in vitro z 30-letnim doświadczeniem. Jest również dyrektorem medycznym Kliniki Bocian.
