Co to jest menopauza?
Menopauza jest fizjologicznym procesem oznaczającym zakończenie okresu rozrodczego kobiety, który łączy się z całkowitym ustaniem miesiączki i gdy krwawienie nie pojawia się przez 12 kolejnych miesięcy. Związana jest z procesem starzenia się organizmu, zmianami hormonalnymi i spadkiem rezerwy jajnikowej, co prowadzi do utraty płodności. Przed nadejściem menopauzy pojawia się tzw. premenopauza lub okres przedmenopauzalny w którym to jajniki zaczynają stopniowo produkować mniejszą ilość estrogenu. Okres okołomenopauzalny trwa aż do momentu, w którym jajniki przestają uwalniać komórki jajowe. Mniej więcej w ciągu ostatniego roku premenopauzy spadek estrogenu przyspiesza. Jednak w tym czasie nadal występują cykle owulacyjne, co oznacza, że istnieje możliwość zajścia w ciążę, choć szanse są niewielkie. Proces ten kończy tzw. postmenopauza, czyli czas następujący po menopauzie, trwający przez resztę życia kobiety.
Menopauza – ile trwa?
Należy pamiętać, że według Światowej Organizacji Zdrowia menopauza określana jest jako ostatnia miesiączka, natomiast okres okołomenopauzalny, poprzedzający ją, potrafi trwać od kilku do kilkunastu lat. Dla niektórych kobiet objawy pojawiające się w tym czasie bywają łagodne i krótkotrwałe, podczas gdy dla innych są bardziej uciążliwe. Ważne, aby każda kobieta, która ich doświadcza, regularnie monitorowała swoje zdrowie i w razie potrzeby konsultowała się z lekarzem ginekologiem.
- Istnieją różne opcje terapeutyczne, które mogą pomóc w łagodzeniu i poprawie jakości życia kobiet zmagających się z negatywnymi objawami podczas okresu przekwitania. Jedną z nich jest hormonalna terapia zastępcza, która polega na przyjmowaniu estrogenów lub estrogenów w połączeniu z progesteronem. Niektóre kobiety stosują preparaty roślinne zawierające fitoestrogeny. Rekomendowana jest również regularna aktywność fizyczna, zdrowa dieta oraz techniki relaksacyjne, które pomagają na tym etapie życia - wyjaśnia dr Maria Niedźwiecka, specjalistka ginekologii i położnictwa z Kliniki Bocian w Gdańsku.
Pierwsze objawy zbliżającej się menopauzy
Kobiety mogą odczuwać różne objawy pojawiające się przez cały okres okołomenopauzalny, nie wszystkie też muszą wystąpić. Pierwszym sygnałem tego procesu jest skracanie się cyklu miesiączkowego. Wahania hormonalne mogą wywołać plamienia między miesiączkami. Pojawiają się też bardziej nasilone symptomy zespołu napięcia przedmiesiączkowego, jak chociażby bóle piersi, bóle w dolnej części brzucha i pleców. Co więcej, krwawienia miesiączkowe stają się nieregularne a cykle nieowulacyjne. Ponadto, mogą pojawić się m.in.:
- uderzenia gorąca,
- zmiany nastroju,
- przyrost masy ciała,
- trudności ze snem,
- suchość pochwy,
- ból podczas stosunku płciowego,
- spadek libido,
- nietrzymanie moczu,
- szybkie bicie serca,
- wypadanie włosów lub ich przerzedzanie się,
- trudności z koncentracją,
- chwilowe luki w pamięci.
Menopauza - wiek
Nie można konkretnie przewidzieć, kiedy dana osoba doświadczy menopauzy. Przyjmuje się jednak, że zazwyczaj występuje ona w wieku około 45-55 lat. Czas jej wystąpienia może się różnić w zależności od indywidualnych czynników genetycznych, stylu życia i stanu zdrowia.
Menopauza - kiedy może pojawić się wcześniej?
Niektóre kobiety doświadczają menopauzy wcześniej, już przed 40 rokiem życia, a nawet 35 rokiem życia. Ta przedwczesna menopauza może być uwarunkowana genetycznie, spowodowana zaburzeniami autoimmunologicznymi lub innymi nieznanymi przyczynami. Co więcej przedwczesna menopauza może być również wywołana w wyniku zabiegów chirurgicznych na jajnikach, czy też interwencji medycznych, które powodują ustanie funkcji jajników, na przykład w skutek radioterapii lub chemioterapii.
Przedwczesna menopauza a ciąża
Przedwczesna menopauza, potrafi być problematyczna, jeśli chodzi o uzyskanie ciąży. Kobiety z tą diagnozą mogą mieć trudności z naturalnym poczęciem dziecka. Niemniej jednak nie jest to niemożliwe, wszystko zależy od zaawansowania tego procesu i czy jajniki mogą nadal uwalniać komórki jajowe. Zanim lekarz ginekolog-endokrynolog postawi diagnozę dotyczącą wczesnej menopauzy, konieczne jest przeprowadzenie kilku badań, zwłaszcza hormonalnych i USG. Odpowiednim miejscem będzie klinika leczenia niepłodności. W przypadku trudności z zajściem w ciążę, kobiety mogą potrzebować wsparcia medycznego, takiego jak leczenie hormonalne lub techniki wspomaganego rozrodu, w tym in vitro.
Czy można samemu zdiagnozować menopauzę?
Większość kobiet może samodzielnie ocenić, czy zbliżają się do okresu klimakterium, analizując różnorodne objawy fizyczne i psychiczne, o których wcześniej już wspominaliśmy. Wspierającym narzędziem w diagnozowaniu są także testy paskowe, które działają na zasadzie zbliżonej do testów ciążowych, tylko sprawdzają inny hormon - folikulotropowy (FSH). Jednak należy pamiętać, że przy stosowaniu terapii hormonalnej ich wyniki mogą być mniej wiarygodne. Stężenia hormonu FSH we krwi na tym etapie życia są istotnie wyższe. Pomocny w potwierdzeniu diagnozy menopauzy jest również pomiar poziomu estradiolu we krwi, ponieważ jego niskie stężenia mogą wskazywać na osłabienie aktywności jajników
- Zmiany związane ze zbliżająca się menopauzą następują stopniowo, czasem przysparzają kobietom trudności związane z ich prawidłowym rozpoznaniem, w efekcie nie wiedzą czy miniona miesiączka, była na pewno już tą ostatnią w życiu. Dlatego warto regularnie kontrolować swoje zdrowie u ginekologa, który na podstawie zgłoszonych objawów, ale też wyników badań będzie w stanie zdiagnozować menopauzę. Warto pamiętać, że u kobiet nawet po okresie przekwitania mogą pojawiać się plamienia, krwawienia, których przyczyna nie jest związane z miesiączką. Jeżeli występują, należy je skonsultować z lekarzem – tłumaczy dr Maria Niedźwiecka, ginekolog-położnik z Kliniki Bocian w Gdańsku.
Menopauza a ciąża
Istnieje możliwość poczęcia dziecka w okresie okołomenopauzalnym, kiedy cykle menstruacyjne są nieregularne, choć jest to już znacznie utrudnione. Z tego powodu zaleca się stosowanie antykoncepcji, w celu uniknięcia niezamierzonej ciąży, do 12 kolejnych miesięcy bez menstruacji. Jednocześnie dla wielu osób późne macierzyństwo jest pozytywnym zaskoczeniem i powodem do radości. W takim przypadku należy brać pod uwagę, że ciąża po czterdziestce łączy się z większym ryzykiem wystąpienia wad u płodu, poronienia, przedwczesnego porodu, czy też pojawienia się niebezpiecznego dla życia i zdrowia stanu przedrzucawkowego. Dlatego przyszła mama powinna być pod ścisłą kontrolą lekarza.
Jak odróżnić menopauzę od ciąży?
Wiele kobiet zastanawia się, jak odróżnić menopauzę, czyli fizjologiczne zatrzymanie miesiączki, od ciąży, kiedy krwawienia również ustępują? Okazuje się, że może być to czasami trudne, szczególnie u pań w wieku okołomenopauzalnym, gdzie cykle menstruacyjne potrafią być nieregularne. Jednym z rozwiązań jest wykonanie testu ciążowego oraz skonsultowanie się z lekarzem. Dla większej dokładności może on wykonać badania krwi, aby zmierzyć podwyższone poziomy hormonów związanych z ciążą, takich jak beta hCG i progesteron.
Ciąża po menopauzie
Często pacjentki poszukają informacji na temat tego, czy po menopauzie można zajść w ciążę? Otóż ciąża po menopauzie, czyli po roku od ostatniej miesiączki, jest rzadkim zjawiskiem ze względu na fakt, że kobieta traci naturalną zdolność do poczęcia dziecka. Po ustaniu miesiączkowania jajniki przestają produkować komórki jajowe, co uniemożliwia naturalne zapłodnienie. Jednakże u niektórych pacjentek, istnieje opcja zastosowania technik wspomaganego rozrodu, takich jak zapłodnienie in vitro przy użyciu komórek jajowych dawczyń lub skorzystanie z wcześniej zamrożonych oocytów. Trzeba przy tym pamiętać, że każdy przypadek wymaga indywidualnej oceny i konsultacji ze specjalistą.
