Jaka jest definicja dawstwa?
W Ustawie o leczeniu niepłodności określono dwie kategorie osób, które mogą skorzystać z procedur medycznie wspomaganej prokreacji, in vitro. Dokument zawiera rozróżnienie na dawstwo:
- Partnerskie: Polega na tym, że osoby pozostają w związku małżeńskim lub we wspólnym pożyciu. Dawca (mąż lub partner) przekazuje swoje komórki rozrodcze biorczyni (żonie lub partnerce). W dawstwie partnerskim stosowane są komórki rozrodcze biorczyni.
- Anonimowe: Komórki rozrodcze (żeńskie lub męskie) oraz zarodki przekazywane są innym osobom, które nie tworzą związku partnerskiego. Najważniejsze zagadnienie związane z tym rodzajem dawstwem dotyczy zachowania pełnej anonimowości dawców. W praktyce oznacza to, że nie jest możliwe dawstwo ze wskazaniem czy wewnątrzrodzinne.
Kto może zostać anonimową dawczynią komórek jajowych?
Ustawa o leczeniu niepłodności dokładnie opisuje warunki dawstwa, pobierania, przetwarzania, testowania, przechowywania i dystrybucji komórek rozrodczych oraz zarodków przeznaczonych do zastosowania w procedurze medycznie wspomaganej prokreacji. Określa dozwolone oraz zabronione działania z zakresu leczenia niepłodności, czy warunki i sytuacje pozwalające skorzystać z dawstwa komórek jajowych anonimowej dawczyni. W dokumencie uwzględnione są także zasady funkcjonowania ośrodków medycznie wspomaganej prokreacji oraz banków komórek rozrodczych i zarodków.
Warto również wiedzieć, jakie wymagania stawiane są od przyszłych dawczyń. Potencjalna dawczyni powinna być:
- kobietą młodą (od 20 do 32 r.ż.),
- zdrowa,
- osobą dbającą o zdrowie psychiczne i fizyczne,
- kobietą o prawidłowym indeksie masy ciała (18< BMI <25),
- aktywna seksualnie,
- wolna od nałogów,
- bez obciążeń genetycznych,
- niekarmiąca piersią.
Kiedy stosuje się anonimowe dawstwo komórek rozrodczych?
Procedura in vitro z dawstwem oocytów jest możliwa w pewnych określonych w ustawie okolicznościach. Dawczyniom oraz biorczyniom zapewniono pewien zakres praw i obowiązków, ograniczeń oraz niewskazanych, a nawet karalnych działań. Zasadniczą kwestią, od której warto rozpocząć, jest to, kogo kieruje się na leczenie niepłodności z wykorzystaniem oocytów anonimowej kobiety? Sytuacja wygląda tak, że z komórek jajowych dawczyń mogą skorzystać pary, w przypadku których partnerki nie mają własnych oocytów, bądź posiadają niewystarczającej jakości komórki jajowe, żeby mogło dojść do zapłodnienia lub prawidłowego rozwoju zarodka. Zazwyczaj odpowiadają za to:
- przebyte terapie onkologiczne,
- zaburzenia genetyczne,
- przedwczesne wygasanie czynności jajników.
Wskazaniem do skorzystania z komórek jajowych dawczyni mogą być również wielokrotne poronienia lub nieudane próby zapłodnienia pozaustrojowego.
Refundacja in vitro z anonimowym dawstwem oocytów
Tylko niektóre samorządowe programy in vitro uwzględniają dofinansowanie do procedur zapłodnienia pozaustrojowego z użyciem komórek jajowych anonimowej dawczyni. Samorządy w swoich programach refundacyjnych, podają konkretne warunki, które musi spełnić niepłodna para. Też wskazane są czynniki, które mogą wykluczyć z programu z użyciem oocytów dawczyni, wśród nich warto wspomnieć m.in. o:
- wadach macicy bezwzględnie uniemożliwiających donoszenie ciąży,
- braku macicy,
- negatywnej opinii zespołu konsultacyjnego powołanego przez realizatora dotycząca gotowości pary do rodzicielstwa niegenetycznego.
Jasno i precyzyjnie określone wymogi, uporządkowana i ustrukturyzowana ścieżka postępowanie, pozwalają parze odnaleźć się w tej w trudnej oraz stresowej sytuacji związanej z bezskutecznym staraniem się o uzyskanie ciąży.
Rządowy program finansowania in vitro na lata 2024-2028 daje również parom możliwość skorzystania z 2 refundowanych procedur zapłodnienia pozaustrojowego z wykorzystaniem komórek jajowych dawczyń. Tutaj obok wskazań medycznych jest również brany pod uwagę wiek – kobiety do 45 lat, a mężczyzny do 55 lat.
Rejestr dawczyń komórek rozrodczych
Zgodnie z zapisami ustawy o leczeniu niepłodności, ośrodki zajmujące się medycznie wspomaganą prokreacją oznaczają, za pomocą niepowtarzalnego znakowania, wszystkie komórki rozrodcze bądź zarodki w taki sposób, aby można je zidentyfikować oraz ich dawczyni czy dawców. Minister Zdrowia prowadzi rejestr dawców i biorczyń komórek rozrodczych i zarodków na potrzeby dawstwa innego niż partnerskie. Wszystkie dane znajdujące w rejestrze są poufne. Dostęp do nich mają jedynie osoby upoważnione, w wąskim zakresie wskazanym w ustawie.
Bank komórek jajowych
Ustawa wskazuje również czym dokładnie zajmuje się bank komórek rozrodczych i zarodków. Prowadzi on postępowanie z komórkami rozrodczymi i zarodkami w celu medycznie wspomaganej prokreacji polegające na gromadzeniu, przechowywaniu i dystrybucji komórek rozrodczych oraz zarodków przeznaczonych do zastosowania u ludzi w procedurze medycznie wspomaganej prokreacji. W Klinice Bocian posiadamy własny bank komórek rozrodczych. Proces kwalifikacji dawczyń odbywa się w klinice i prowadzony jest przez naszych specjalistów. Dbamy o to, żeby do banku trafiały wyłącznie oocyty wysokiej jakości.
